10 Shay oo aadan ka ogayn Maskaxdaada (The Brain). 10 Surprising Facts About Your Brain

• Waa la ogaan karaa in jacayl ku haayo.
• Maskaxdeena waxa ay 10 jibaar ama ka badan ay ka qaad qaad wayn tahay iphones casrigaa ee maanta.
• Maskaxda Ma dareento wax xanuun ah.
• Majiro ruux ruux kale u maskax eg
• Miisaanka ugu badan maskaxda qofka waxa uu ka yimaadaa hal dhinac.

Hordhac (Introduction)

Asalaamu alaykum, Markii aan ka hadlayno maskaxda ama afka qalaad waxa loo yaqaan the Brain waxaa kugu soo dhacaaya, caqli, fikir, xusuus, wax kala garasho, fahan, iyo dareen, intaan iyo inkaloo badan oo ay ka mid yihiin socodka, aragtida, maqalka, wax cunida, neefsashada iyo shaqada jirka oo dhan waxay ka yimaadaan maskaxda iyo neerfayaasha hoos taga.

Maskaxda ama brain ta waxa ay ka samaysan tahay billions oo neerfaahaa iyo waxyaabaha isku xira oo gaaraaya trillions , waana caajaaibta ay maskaxda bil aadanka leedahay maxaa yeelay waa mida xubnaha bil aadanka ugu awooda badan uguna xiisaha badan.

Maqaalkeena maanta ayaan kuugu soo gudbin doonaa 10 shay oo aadan ka ogayn maskaxdaada ama aadan horay u maqal ee fadlan dheego maqaalka, siina gaarsii asxaabtaada si ay oga faaidaystaan waxyaabaha ama warbixinada la xiriira caafimaadka iyo wax yaabaha ku xiiran.

…………………………………………………………………….

Kow

Maskaxdeena waxa ay 10 jibaar ama ka badan ay ka qaad qaad wayn tahay iphones casrigaa ee maanta

In kastoo ay jiraan shaqooyin aysan qaban Karin maskaxdeeda oo ay qabtaan computerada casrigaa hadana waxaa jira wax yaabo farabadan oo maskaxdeedana ay kaga hormarsantahay aaladahaan casrigaa oo aysan marnaba gaari karayn xigmada iyo waynaanta abuurka alle.

Tusaale ahaan xusuusta iyo wax xifdinta maskaxdeena ayaa qiyaas ahaan, hadda waa qiyaas ahaan kaliya waxaa lagu sheegaa 2.5 million oo GB inay gaari karto xogta ku kaydsami karta halka taleefanada kan ugu badan uu gaaraayo 256GB waana dareemi kartaa farqiga wayn ee halkaas ka jira.

Tusaale  kale ayaa tilmaamaya, nin darawal taxi ah oo ku nool ingiriiska ayaa la sheegay inuu yaqaanay dhamaan wada kasta oo London kutaal midkasta iyo midda badalkeeda ah iyo wax yaabaha ku harayraysan.

Cilmi baarayaasha ayaa sheegay daraasad kadib in markasta oo aad wax baratid ama aqrisid ay korayso maskaxdaada, sidaa daraadeed wax aqriska joogtee si aad caaqil iyo caalim u noqoto.

Labo

Maskaxda Ma dareento wax xanuun ah.

Waxaa jirta labo xubnood oo sida caadigaa aan wax xanuun ah laga dareemin markii ay wax ku dhacaan waana beerka iyo maskaxda.

Si ay xubini u dareento xanuun ayaa waxa ay u baahantahay, wadooyin ama wax neerfaha gaarsiiyaa dareenka xanuunka, sidaa daraadeed labadaan xubin malahan wax qaada fariinta xanuunka.

Waxaa tusaale nool noqonaya marka qaliimada maskaxdaa la samaynaayo qofka waxaa lagu samayn karaa asagoo soo jeeda, waana la arkay arimo nuucaas oo kalaa.

Intaas markii laga soo tago waxaa jira qofka marka uu cuno jalaato badan ama qabow saaid ah waxa uu dareemaa madax xanuun, taasna lama micno ahan in maskaxdu ku xanuunayso, balse waa ciriiriga ay dareemayaan xididadeena iyo hal bowlayaasheena jawaab ka dhalatay.

Sadex

Maskaxda ragga iyo dumarka, meelna waa ku kala duwan yihiin meelna waa isaga mid.

Maskaxda ragga waxaa la sheegaa in 10% kiiba ay ka wayn tahay midda dumarka balse caqliga iyo fikirka ragga iyo dumarkaba waa ka siman yihiin.

Sidoo kale waxaa jira korintaanka dareenka xanuunka waxaa ku badan dumarka marka loo eego ragga.

Waxaa kaloo jirta in ragga uu kaga adkaysi badan yahay dumarka u dulqaadasha xaaladaha isku buuqa ama stresska, sababta inta badan tan keenta lama oga balse waxaa jirta cilmi baarisyo wali la wado oo lagu ogaanaayo.

Afar

Miisaanka ugu badan maskaxda qofka waxa uu ka yimaadaa hal dhinac.

85% boqolkiiba miisaanka maskaxda waxa uu ka yimaadaa hal meel oo ah qaybta hore ilaa danbe ah loona yaqaan cerebrum afka qalaad.

Waana midda qabata shaqada ugu badan maskaxda bil aadanka keenatana guulaha laga gaaro shaqooyinka la qabto sida, xukunka, xalinta dhibaatooyinka, xukunka heer kulka jirka, kontoroolida dhaq dhaqaaqa xubnaha iyo shaqooyinka la xiriira shanta dareemi dhexdooda.

Shan

Majiro ruux ruux kale u maskax eg, waa sida fingerprint tiga oo kale, ama faraha loogu kala duwan yahay.

Muuqaal marka la dhaho ma jiro qof qof kale u muuqaal eg maskax ahaan, waxaana keena qofka inuu ka duwanaado kan kale wax yaabo badan oo ay ka mid yihiin, sida uu qofka u koray, sida uu wax uqriyo ama wax u barto, dhibka uu nolosha kasoo maro iyo wax yaabo kaloo badan oo qofka ku xeeran.

Madaama uu jiro kala duwanaanshaan ayaa waxa ay tahay in markasta oo la rabo in lala tacaalo qof dhimirka ka xanuunsan ama waalan in loo dulqaato loona daaweeyo si daganaan iyo naxariisi ay ku jirto.

Lix

Jirkaaga waxa uu saamayn ku leeyahay maskaxdaada

Marka la isku eego xubnaha jirka midba midda kale waxa ay ku leedahay saamayn balse maskaxda waxaa saamayn kuleh dhamaan jirkeena qayb kasta oo kamida.

Cunnada aan cunno waxa ay saamayn kartaa maskaxdeena sida hadaan qamri cabno u saamaynaayo beerkeena iyo maskaxdeeda hab maamulkeeda.

Maskaxda madaama ay oxygen badan u baahantahay sanbabka iyo bamka wadnaha waxay u keenaan oxygen waana isku xirnaan aan laga maarmayn.

Sidaa daraadeed waa u muhiim maskaxdaada qayb kasta oo jirkaaga kamida.

Todobo

Scanka  loo yaqaan MRI waxaa lagu arki karaa in Jacayl kugu dhacay ama ku haayo.

Tignoolajiyada caalamigaa waxa ay marba marka ka danbaysa ku tilaabsanaysaa sare ukac iyo hor mar balaaran walibana dhanka caafimaadka kuwa loo adeegsado ha ahaadaan kuwa maskaxda ama kuwa xubnaha kaleba.

Qalabkaan loo yaqaan MRI ga waa computer qofka maskaxda laga saaro markii loo baahdo waxaana logu ogaan karaa in jacayl kugu dhacay iyadoo la fiirinaayo maskaxda qaybta qaabilsan, amaal marinta, dhiiragalinta, dareenka iyo bulsho dhex galida, madaama intaanba ay sare u kacaayaan markii uu jiro darenka jacaylka.

Waxaa jiro cilmi baarisyo la sameeyay oo la is bar bar dhigay dad uu jacayl waqti badan soo haayay, kuwa xiriirkoodu baa ba ay iyo kuwa aan waligoodba samayn.

Sidaa owgeed kaliya lama ogaan inuu jacayl hayo dadkaan balse waxaa la ogaaday in markastoo qofka uu jacaylka ku dheeraado ay siyaadayso qaybta maskaxda qaabilsan dareemadaas aan soo sheegay.

Sideed

Masoo xasuusan kartid wixii dhacay balse waa soo xasuusan kartaa waxaa xifdisay

Markii aad soo xasuusanaysid wax masoo xasuusanaysid sida saxdaa ee ay wax u dhaceen, lkn waxa kugu soo dhacaaya ayaa ah wixii ugu danbeeyay ee dhacdaas maskaxdaada galay ama ay xifdisay.

Xifdiska markii laga hadlaayo waxaa u baahantahay si aad wax badan u xifdiso inaa tababar badan siiso maskaxdaada, markastana aad isku daydo inaa wax soo xasuusato.

Tusaale ahaan markaa isku taxalujiso inaadan taleefan number ku save garayn waqti badan maskaxdaada waxa ay baranaysaa inay barato numberkasta oo laguu sheego iyo qofkii lahaa.

Sagaal

Waad noolaan kartaa adoo maskaxdaada haaf maqan yahay.

Waxaa jira qalayn lagu sameeyo qofka qaba qalalka, oo la bixinaayo kala bar qofkaas maskaxdiisa, inta badana dadkaas waxa ay yeeshaan caqli dhamaystiran mararka qaarna waa laga yaabaa inay lumiyaan qaar kamida shaqooyinkii ay qabanaysid qaybtaas la saaray.

Waxaana jira shan case oo wadamaas caalamka qaliin loogu sameeyay caruur nimadoodi maantana maskaxdoodu ay u shaqayso sida caadigaa.

Toban

Maskaxdu waa ugaarta ugu wayn ee hawada aan qaadano ee oxygenka

20% oxygenka ugu badan jirkeena waxa uu ku baxaa maskaxdeena, marka loo bar bar dhigo oxygenka ay qaataan murqaha jirkeena oo ayagana haya shaqo badan.

Shan daqiiqo oo jrkaaga uusan lahayn wax oxygen ah, waxaa bilaabanaysa dhimashada unugyada maskaxda, shaqada jirkana waa ay joogsanaysaa gabi ahaanba.

Iskubuuq iyo stresska waxaa yareeya sidoo kale inaa oxygen badan aa qaadatid ama aad samaysid jimicsiga neef qaadashada iyo neefsiidaynta oo loo yaqaan breath in and out afka qalaad.

…………………………………………………………………………….

Ugu danbay ku dadaal caafimaadka maskaxdaada, daraasada, wax aqriska iyo jmicsigaba si caafimaadkaaga uu u ahaado mid marwalba sare u kacsan.

Maqaalkeena  maanta intaas ayuu ku egyahay qaraabo fadlan follow dheh page ka , sidoo kaleba la wadaaag asxaabtaada mahadsanid

Muuqaalka